Ժամանակագրություն։

1․ 1804-1813թթ․ Ռուս-թուրքական պատերազմ, պայմանագիր։ 
2․ 1826-1828թթ․ Ռուս-պարսկական պատերազմ, պայմանագիր։
3․ 1806-1812թթ․ Ռուս-թուրքական պատերազմ, պայմանագիր։ 1806-1812թվականների ռուս-թուրքական պատերզմը տեղի է ունեցել այն պահին, երբ գնում էր ռուս-պարսկական առաջին պատերազմը։ Ֆրանսիայի կայսրի հրամանով՝ Նապոլեոն Բոնապարտի, 1806 թվականին Թուրքական զորքերը պատերզմ սկսեցին Ռուսաստանի դեմ։ Թուրքական զորքերը Կարսի, Ախալքալաքի և Ախալցխայի ուղղությամբ կատարեցին հաջող հարձակումներ։ 1807 թվականին ամռանը Թուրքական զորքերը գլխավոր հրամանատար Յուսուֆ փաշայի գլխավորությամբ հարձակվում են։ Բայց այդ հարձակումները չեն լինում հաջող։ 1807 թվականին հունիսին Գյումրիի մոտ տեղի է ունենում ռուս-թուրքական գլխավոր ճակատամարտը։ Երկու կողմերն 7 ժամ լարված մարտում էին։ Թուրքերը փախչում են կարս թողնելով մարտի դաշտում ավելի քան 1000 սպանված մարդ։ Եվ Յուսուֆ փաշան հազիվ է փրկվում գերի ընկնելուց։ Անհայտ իրադարձություններով պատերազմը ձգձգվում է։ Եվ մենակ 1812 թվականին Բուխարեստում հաշտություն քնքվեց։ Բեսարաբիան և Աբխազիան անցան Ռուսաստանին, իսկ գրավված մյուս տարածքները Թուրքիային վերադարձան։ Պայմանագիրը քնքվեց Մոլդովայում Մանուկ բեյի պալատում, որովհետև ինքը առաջարկեց հենց այնտեղ քնքել պայմանագիրը։
4․ 1828-1829թթ․ Ռուս-թուրքական պատերազմ, պայմանագիր։ 

Պարսկաստանի դեմ տարած հաղթանակները ամրապնդեցցին ռուսաստանի դիրքը Ադրկովկասում։ Բայց Ռուսաստանը դրանով չբավարարվեց և սկսվեց պատերզզամ Օսմանյան կայսրության հետ։ 1828 թվականին Ռուսական բանակը անցավ Ախուրյան գետը և հասավ դեպի Կարս։ Հունիսի 23-ին նրանք գրոհով տիրեցին Կարսին։ Կարսի գրավումը ունեցավ ռազմավարական խոշոր նշանակություն։ Դրանից հետո Ռուսական զորքերը գրավեցին Ջավախք գավառը։ 1828թ․ օգոստոսին ռուսական զորքերի Երևանյան ջոկատը գրավեց Բայատեի ու Ալաշկերտի գավառները։ 1829 թվականին Անգլիայի հրահրմամբ փետրվար և մարտ ամիսներին թուրքական զորքերը հարձակման անցան Կարսի և Ախալցխայի ուղղությամբ։ 1829 թվականին ռուսական զորքերը գրավեցին Մուշը, Օլթին Բաբերդը և այլ վայրեր։ Այսպիսով ռուս-թուրքական պատերզամը ավարտվեց Ռուսաստանի հաղթանակով և 1829 թվականին Ադրիանուպոլսում քնքվեց հաշտության պայմանագիրը։  

5․ 1877-1878թթ․ Ռուս-թուրքական պատերազմ, պայմանագիր։ 
1853-1856թվականներին Ղրիմի պատերազմում․ թուրքերից ու նրա եվրոպական դաշնակիցներից կրած ծանր պարտությունը խաթարել էր Ռուսաստանի միջազգային վարկը։ Դրա համար Ռուսաստանը 1877թ․Ապրիլին պատերազմ սկսեց Օսմանյան կայսրության դեմ, որպեսզի վերականգնի իր կորցրած հեղինակությունը և տիրի Բալկաններին ու Արևմտյան Հայաստանին։ Կովկասյան ճակատում Ռուսական զորքերը մի քանի ուղղություններով հարձակման անցան։ Նրանց գլխավոր հարվածող ուժը 52-հազարանոց Կովկասյան կորպուսն էր։ Կորպուսի հրամանատարն էր Միխայիլ Լոռիս-Մելիքովը: Ճակատի ձախ թևում կռվող Երևանյան ջոկատի հրամանատարը գեներալ Արշակ Տեր-Ղուկասովն էր։ Նրա զորաջոկատը անցնելով Արարատ լեռը պատերազմի առաջին ամսին գրավեց Բայազետի ու Ալաշկետի գավառները: 1877թվականին աշնանը պաշարեցին Կարսը, որի գրավումը հանձնարարվեց Հովաննես Լազարևին։ Նոյեմբերի 6-ին վճռական գրոհը ավարտվեց փայլուն հաղթանակով։ 1878թվականին թուրքերը հանձնեցին նաև Կարսը և սև ծովի առափնյա մի շարք շրաններ։